Saturday, March 12, 2011

Dr. Lalchungnunga thawn ton-awknak (February 26, 2011)


Pu Lalchunga ih thuhla tawi
Hmin       : Lalchungnunga
Suahni     : 17 May 1935
Suahnak hmun  : Pukpui
Nulepa hmin : Pu Taikhuma & 
                       Pi Kambuaii (L)
Unau   : (12)
Sinak :Mission for Christ 
           founder & President
Tufang umnak : Aizawl Durtlang
Rev. Dr. Lalchunga hi…
Ø      Pukpui Khua, Lunglei ah a suak.
Ø      1958 September ah piantharnak a co.
Ø      1958 September 23 ihsin Thuthangtha sim a thok.
Ø      1964 February 14 ah kum (4) sung zeng ih a damlonakin   
         Pathian in damnak a pe.
Ø      Peng 1000 hnak ih tam ke rorin feh in thuthangtha a phuang.
Ø      India ram North East le Burma ram hmun dangdang ah 
         thuthangtha a sim.
Ø      Pathian in sunmang a pe ih 1983 ah Mission for Christ a din 
          suak.
Ø      1965 ah Falam District Burmah ah ralkap pawlin an kai.
Ø      1965 ah Tiau tidai parah ke in a feh.
Ø      2006 ah Doctor of Divinity (D.D) hlan a si.

Q         : Pathian hnen ih na hruai hmaisabik na mang lai maw?
Ans      : Ka Pianthar veten ka pa a piangthar lo ti ka thei ih zamrang theibikin ka pa hnenah rundamnak thu ka sim ih rundamnak a co. Ka pa hi Pathian hmai ih ka hruai hmaisabik cu a si. Vun rel sau deuh in a thihni tiang Pathian hna ka tuannak hrangih thlacamnak thawn I bawmtu a siih ka diriam zet.

Q         : Pathian in hla lam ah a lo hmang maw?
Ans      : Hla hi fing (13) lenglo Pathian in I pe. Asinan, ka hlahphuahmi pawl hi a sah harsa zet lawnglawng an si zulin ka thei. Thlacamnak thawn ka dawnmi an si ih album pakhat ah tuah thei ding ka tumtah. Cumi rualrual in hla kul zet a si vekin a thluk ka tuah vekih sakthiamtu um sehla ka duh nasa.

Q         : Na hla phuah mi laar (Pathian ih hman) hleice a um maw?
Ans      : “Duhdawtnak ropi le sunglawi” hi Pathian in a hmang zet. Tulai tong cun a lar zet kan ti pei cu..! Cun  himi hla ka dawn zan kha a makzet. Mizoram buailai a si ih curfew nasazetih a um lai a si. Mi tampi ka inn ah an ra lut ih an tap an harsatnak pawl in sim. Cutin zanvan thla ka cam ih ka dawnmi a si. Cun, “Aw, Misual vak hlo, ra kir awla” timi hla khal camping ka tuah lai ih ka dawnmi a si. Mission veng pawl cun choir tiangin an sak.

Q         : Evangelist ropi Billy Graham program (khawmpi) ah na tel tin kan thei?
Ans      : 1983 ah leitlun hmun dangdang ihsin Pathian hnatuan langsar deuh pawl workshop Billy Graham team ih hohanak thawn Amsterdam, Netherlands ah an tuah ih cunah ka tel ve. Thlarau lamah nasa zetin himi tum ihsin ka hmasawn sinsin in ka thei. Himi tum ah ruahlopin Pathian rawngbawl “Practical” ih hnatuan bik tiah laksawng in pe. Cule leitlun pumhuap rawngbawltu pawlkom khalah member pakhat ka si phah.  Culawngsioin, 1972 ih Billy Graham Kohima, Nagaland ih a rak tum khalah a khawm zaten ka tawiawm pi thotho.

Q         : Jesuh hmaitawn in na hmu ti thu kan thei?
Ans      : Aw a si. November 19, 1992 ih missionary training ka pek lai ah a si. Himi lai ih kan thupi cu “Pathian duhdawtnak thu” ti a si. Zan khat cu thaisun hrang ka thusim dingmi ka tuah rero lai ah Baibal study ka neih rero laiah ziangah Jesuh kha nunau Mari Magdaline hmaiah a lang hmaisabik timi thusuhnak nasa takin ka ruat ih a sannak ka tuah mi cu a thihtiang a thlun ngamtu kha A nu Mary Magdalin lawng a si.

Cutin, nasa takin Pathian thlarau thianghlim pawlnak ka dawng. Cule ka dunglam ka zoh ih Jesuh cu minung vek rorin a ding ka hmu. Ka tho ih ka pan phei, Bawipa cibai ka lo buk ka tizawng le ka pom a tawngaw. Ka hmu veten ka nunnak hi a thleng danglam aw theh rori. Ka thinlung khal a kuai theh. Amit hmai ih duhdawtnak lang cun in neh tuk. Minit 15 sung kan pawlaw ih Pathian dungthlun hnatuan daan ding pawl cu fiangzet in ka thei. A duhdawtnak mit meng cun I neh tuk. Ka tlinlonak le a hrang hna ka tuannak pawl hi I theihpi tuk timi fiangzetin I sim thei sal ih thlarau in ka khat sinsin.


Q         : “Mission for Christ” dinsuahdan le hnatuan daan pawl?
Ans      : Pathian in sunmang in pe ih cucu “Mission for Christ” hi a si. 22 November 1983 ahkhan mi 50 thawn Mission for Christ kan din. Kan tumtahbik cu hmun tin ih Pathian thuthangtha phuansuah le missionary thlahsuah a si. Mission for Christ hi kawhhran vekin kan feh lo tikhal ka sim cih duh. Zumnak thawn Missionary Training Centre, Hermon, Leitan, Durtlang ahkhan March 8, 1991 ah The Living Martyr Rev. Dr. Richard Wurmbrand in onnak a nei.

Pathian hnatuan dingah phurrit nasa tak kan nei ih kumtin missionary training nak kan nei ringring ih training suak hi 2000 lenglo an um zo ih missionary kan thlah mi 600 an kim zo. Mizoram sung vialah mission for Christ board hmun 7 ah kan dingih Unit 18 lenglo kan nei bet. Mission for Christ fehtlangin India ram sung state (7) ah le Burma, Nepal, Bhutan, Bangladesh, Tibet, Thailand, Laos, China, Golden Triangle pawl ah missionary kan thlah bet. Cun, kum 25 sung ah life member 728, Annual member 1078 le patron member 100 lenglo kan nei thei.

1984 ihsin Mission for Christ thuthangtha cahlap kan suah thok. Cuiihleiah Natural Disaster thlennak hmun ah nasa takin Pathian rawnbawl le mibawmnak hna kan tuan. E.g. Burma Nargis Cyclone tla, tutiang cawlloin bawmnak kan nei ringring lai. Cun, thu dang deuh ah kaat in kan Missionary thlahmi mi pahnih Pi Zokhumi le Kyaw Tan martyr in an nun an liam. Kyaw Tan cu a lakphak in mi ah tuur an rawi sak. Curuangah April 15 cu kumtinten “MFC Martyr Day” ah kan phuang ta. Mizoram huap in crusade kan tuah ringring bet fawn. February 15, 2005 ah “Abundant Life Home” nauhak beunak inn kan din ih nauhak 19 lenglo an um zo. September 29, ihsin Weave (women equally active, valued and empowered) ministry kan nei. MFC hin thuthangtha sim (preaching), Zirhtirnak (Teaching) le Tidamnak (Healing) hi kan feh pi nasa a si.

Q         : Missionary pawl thla hlawh nan pek daan?
Ans      : Hitin lo simsehla a tha ke, missionary kan thlahmi hlawhsang bik ah Rs.5000 kan pe.

Q         : Mission hnatuan pawl lawng khawmpi nan nei dah maw?
Ans      : Thusuhnak tha a si. Vei(4) lai kanrak nei dah. Asinan, khawte vekih hnatuan an sivekin an um lo sungah an bialnak kawhhran pawl an rak buai theu ruangah khawmpi kan tuah nawnlo.

Q         : Chinmi refugee dinhmun kan thlen hi Pathian remruat tiah na ruat maw…Kan rampi   
              ukawknak a tha leh ding na zum maw?
Ans      : Pathian remruat tiah ka ruat hrimhrim lo amahlawngte hivekih nan harsatnak ah Pathian lamah tanlaknak ih nan hman ding ka lo duhsak sawn a si. Nan ram a tha leh ding cu ka zum zet ko, thlacamnak thawn ka lo bawm rero. Nini khat ni ahcun aipuang zetin nan ram ah nan tlung sal ding tihi ka zum zet a si.

Q         : Na rawl hmeh duh bik?
Ans      : Voksa hi a si bik ko.

Q     : Mizoram, Aizawl pabik pakhat na siih a caancaan ah unau sinak tla hngilh zik khawp in “Khawsak lam pawl tiah” a phunphun in harsatnak in pek hi ziangtin na ruat?
Ans      : Mipakhat ruangah a zaten sual theh vekih hmuhawk sakhi cu thil dik a si hrimhrim lo asinan misual cu hrem ding tin ka lungkim.

Q         : Tulai Mizoram Christian hi ziangtin na hmu?
Ans      : Mizoram Christian hi sakhuanak in kan fehpibik in ka hmu. Kan tlusia vivo in ka hmu. Kan nun daan hi a lem vivo khalin ka hmu bet. Cun, ahleicein Presbyterian kawhhran a tam ih liberal kan uar tuk tikah Pathian thu hi a sidaan ding vekin kan fehpi nawnlo. Ka thin in ti harzet.

Q         : Ziangtik caan ah thla na cam theu…na khuk na bil thei ringring maw?
Ans      : Zinglam 3:00-5:00am tiang khi ka thlacam caan a si. Cun, khukbil lo ih thla ka cam hi a tam
sawn ka ti thei.

Q         : Phone hmang ih thlacam lo buk tu nikhat ah mi 1000 lenglo an um tin kan thei…cipciar?
Ans      :  A si, phone sungih thlacam requesttu hi mi 1000 lenglo tla nikhat ah an um theu. Minung sinak cun ka bang zet theu. Asinan, Pathian hrang ka pekawknak tiah keimah hi kau zetin ka awngaw. Mobile phone pahnih ka siah aw cia ih betah landline ka lukham kiangah pakhat ka siahaw bet. Cutin, phone sungin catbangloin thlacamnak ka nei ringring.

Q         : Na thlacamnak ruangah mi ziangzat hrawng in damnak an co ahleicein AIDS/HIV natnak nei?
Ans      : Miziangzat ka thlacamnak thawn an dam timi cu ka sim theilo. Pathian in a thei. Asinan, HIV/AIDS thu ahcun Sibawi pawl hnen ih felfai zetih an zohawk fel hnuah mi 11 in damnak famkim ka co sal tiah an phuang aw ih culo minung ziangmawtizat khalin an dam thu an phuang.

Q         : Baibal teh veiziat na siar suak zo?
Ans      : Vei 111ka siar suak zo.

Q         : Nangmahten an sam na met aw theu an lo ti?
Ans      : Haaa, cuvek thu nan rak thei, ka todelh awknak pakhat a si. Thlalang ka zoh ih keimah ten kaihci thawn ka met aw theu ngai.

Q         : Ziangah nupi fanau thawn na um lo?
Ans      : Pathian in hivek ih ka um rem a ti sawn a si ka zum.

Q         : Gospel hlasak thiam na uarmi ?
Ans      : Rebecca Saimawii le Lalrutmawii. Rebecca cu pa vekih I zohtu a si. Cun, Pathian in nasazetin a
hmang ih ka ngaina zet.

Q         : Mithi a kai tho tiah an lo rel theu?
Ans      : Himi thu hi Mizoram thuthang khalah nasa takin an suah theu asinan a then cun dik lemlo in an suah. Rohlupuii, Khatla Bungkawn, Aizawl ih um a si. Natnak a phunphun a parah a thleng ih a tawizawng cun date 22-08-78 nazi 9:00pm ah a thaw a cem. Hilai ah crusade ka tuah rero laifang a si. Cakuat a thihthu in sim. Nazi 9:00pm ciahciah ih thlacamnak ka neih theu lai caan a rak si.

Rohlupuii hrangah midang khal thlacamsak dingah ka fial hai. Cutin, ka thlacam hlan nazi 9:00 hrawng ahcun a thaw a cem ih lengkhawm dingah fala tlangval an pungkhawm aw. Mandat khal an sak theh zo, a sungkhat unau an tap celcel. Cutin, ka thlacam kel ten nazi 9:00pm ahcun nasa takin a hrangah thla ka cam sak. Ruahlopin a thaw ala sal ih cutin a hung nung sal. Pathian hmin thangthat in um she! A thawh hnu ah lar-awk-nak a hmuhmi pawl khal a sim sal.  

Q         : Mizoram ih camping rak tuah hmaisabik tu na si an timi a dik maw?
Ans      : 1964 ahkhan Durtlang Hospital ah camping ka rak tuah ih cucu a hmaisabik a si ko.

Q         : Burma ram hrang na nun na hlannak san?
Ans      : Champhai kiang Gur Tlang ah thla ka cam ih Burma lam hawi in thla ka cam cunah ka thinlung a danglam ih Burma ram duhdawtnak in ka khat. Cutin, Zo Khaw Thar, Tio, Phunte khua, Rih Khaw Dar, Len Tlang lamah thuthangtha sim in ka vak ih Phunte khua ah tla cun mi 480 in ka thusim an rak ngai. Kawlram hrang thla ka cam tinten ka mitthli a tla. Fasting Prayer for Burma kan neih tinten nasatakin thuthangtha simnak le thlacamnak ka nei ringring. Vanapa Hall khalah Burma ram hrang thlacam ding in fial tikah khukbil in aw suak rorin ka tap. Burma ka duhdawtnak hi Pathian duhdawtnak a si ih ka simfiang thiam lo.

Q         : Tio tilian maksak na tan thu in ruah aw…mithen cun tidai parah na feh titiang in an rel?
Ans      : Nasa zetih Rikhawdar velih thuthangtha ka sim hnuah lotheihloin Miroaram lam pan ih feh a tul. Hilai ah Tio tidai cu liam hluahlo in a luang. Kawhhran upa, pastor, rawnbawltu le zumtu tampi cun Tio tivakap tiang in thlah. Tio tidai lian a mak tuk fawn ih tansuak thei ding rual a si hrimhrim lo. Zumnak thawn ka tan suak ding tiah zumnak ka nei ih dunglam zoh lo lawlaw in hmai nawr in ka feh.

Ka ban khat lam ah nauhak pakhat Zonghaka (tu ah upa Zonghaka Serchhip Distric Bungtlang ah tutiang a um) cumi le Ruantlang pa senior emem ka kai phah. Thinlung thlacamnak thawn Tio tidai liam hluahhlo ziangtizawng kawng khalih tan theilo ding cu Moses tipi tan suak daan ruah phah in le Pathian kaih hruainak rinsan in kan tan suak. Ral khatlam kanthleng cu mak an ti nasa. Cutin, ral lehlem khua Mualkawi ah kan riak ih a zan ah sermon in pe ih kan bannak Pathian thangthathnak hla kan sahmi cu “Aw Lalpa, tithianghlim ang che, ka rilrua awm te hi” Ti a si. Cucu vei 150 rori cawl theiloin kan nawlh. Ka lawm nasa. Cutin, Mizoram hmun dangdang ah ke rorin peng 1000 lenglo thuthangtha sim in ka feh vivo.

Q         : Burma ram ih Pathian hna na tuannak hmun pawl…vuakvelh na tawng maw?
Ans      : 1996 ihsin kawlram hmun dangdang Rangoon, Mandalay, Mungzua, May Myo (Pyin Oo Lwein) Tahan-Kaleymyo pawl ah Pathian thuthangtha simnak ka nei. Harsatnak cu rel ding a tam nasa. 1965 ahkhan Falam District ah ralkap pawlin in kai dah.

Q         : Ziangtikah Rev. na ngah?
Ans      :  2005 ahkhan Tulsa Ok Las Osborn International Gospel Centre pawlin in pe.

Q         : Preacher duhbik
Ans      : Billy Graham.

Q         : Doctor of Divinity na ngah daan?
Ans      : Pathian hnatuanpi Rev. L.R. Colney thawn Yangon ah kan feh ih March 4, 2006 ah Rev. Dr. Michael Chongluai, Evangelical Bible Seminary International Board in Doctor of Divinity in hlan. Ka lungawi zet.

Q         : Chinmi ihsin na hnatuan lo bawmtu an um maw?
Ans      : Mi tampi’n in bawm. Rev. Timothy Thian Nun Thang hi nauhak te ih Pathian hnatuan a siih ka fak zet. 1995 lam ihsin a pumhlum in Pathian hna tuan tlang dingah kan kut kan kaiaw ih 2004 Ladonna Osborn rampi huat thuthangtha simnak phei ahcun tonglettu thiam tak ah a tan phah rori. Himi tum hrimhrim hin Rev. Timothy hin mipi duhsanak a co nasa in ka hmu ih ka bulpak khal nasa tak ih I bawmtu pakhat a si.

Q         : Mizoram Kawhhran ah na um maw?
Ans      : Durtlang ahkhin MFC kanmah te in kan khawm theu. Kawhhran ah ka um hran lo. Asian, kawhhran tin ah thuthangtha simnak ka nei vivo. Nikhat ah thuthangtha sim ding in hmun 100 lenglo ah in sawm theu asinan Pathian rem tinak telloin ka feh dahlo. Thlacamnak ka nei ta ih Pathian ih a khihhmuhnak hmun, hmun ah ka feh theu.

Q         : Pathian thu na simnak ah thah ding tiang ih lo hringhro tu na nei maw?
Ans  : Hmun tampi ah in that tum theu. Churachanpur le Imphal ih ka um lai ah tibuainak ka tawng tam zet. Ka thusim lai ah cahlap ten’ kan lo that ding tivek le ka lamzin fehnak in bawh ih that in tum tivek hi rel ding ka thei hnuaihni asinan, Pathian in an thinlung a tham ih in tuah mawh dahlo. Pathian in an thinlung a thleng hnu ah in thah tum daan an rel theu. Veikhat khal, Manipur kiang thotho Kala rual Hindu lakah thuthangah ka sim ih mi 500 lenglo keimah that ding ah hriamhrei an rak keng.

Vanthat le malmak ah mi pakhat in ka thusimmi a rak cohlang ngah ih cu pa cun in ka thusimmi thaten a Hindu pi pawl hnen ah a sim sal. Hindu pawl cun an biaknak dodal tiah an vuak that tum. Zanlam khawthim zawng lawngah an khua suahsan in fial. In that leu leu. Tu hnu veikhat na rat asile na nunnak kan lo la ding tiah in tiam ta. Martyr ih thih ka duh tuk, ka it that thei nawnlo. Pathian hrangih nunnak caan timi ka duhbikmi a si ruangah ka it that theilo, ka tho ih khavang hlan in thuthangtha sim dingah ka pok. Pathian in thah I siang hrihlo a si ding cutin mi ziangmawtizat in rundamnak thu an rak cohlang sawn riangri.

Lamzin ih misuam hmang (misual tululh) mi thah cu ar thah bangih ruat mi ziangmawtizat khal Pathian in I hmang ih an nunnak a thleng. Kishor Kumar tla cu mi tihnungzet, mi that hluahlo men, an khua kiang cun a theilotu an um lo. Rualpi le tamzet a nei. A hmin an sal hmen hmanah an ttih. Zankhat cu kan mawtaw in rak suam tum ve ih cunah a kut in ka dir ih mawtaw sungah ka to ih Pathian thu ka sim ih a nunnak a thleng aw theh. A tap rero ih a nunak a ning tuk ruang ih hivek thilsual rapthlak zet a rak tuah thu pawl tla i ruah, keimah khal ka lungawi ih ka tap thei. Culo, misual tamzet Pathian i hmang ih an nunak a thleng hai mi tampi an um.

Q : Tidamnak hnatuan na thawh daan cipciar deuh in kan thei   
       duh?
Ans      : 1960-1954 tiang kumli sung lolam takin ka damlo ih cutin besia thizik in kum (4) sung Mizoram zato ah ka um. Ni tamzet Pathian a tongkam Baibal hmang ih I pawl hnuah na zumnak in feh aw tiah thu ka dawng ih dam lo ttawl emem cu ka tho vukvi. Pathian’n in ti dam tiah ka au. Durtlang zato ih um mi naa room tin lut in Pathian thu ka au suah pi vivo. Mak in ti nasa. Mi then cun phunzawl ih polh in ti. In cibai ngamlo. Kianghrol tla in pe. Kianghrol tul in Pathian’n in ti damlo tiah ka el. Mak an ti tuk. Damlo thlacam saknak ka nei vivo ih mi then cun damnak an co cih. 


 Q...: Tutum DBCF ih Crusade sawmnak thawn pehpar aw in rel duhmi na nei maw?
Ans...: Aw.. ka nei lutuk. Tutum DBCF ih Crusade hi cu a mak ngaingai. Pathian khawkhaan si. Crusade sawmnak ca hi 100 lai ka dong theu. Ahmaisabik ah thlacam in Pathian hnen ka ap. Pathian ih a fialnak le a tul tinak pawl ah ka feh. Tutum Crusade hi cu a makzet... keimah tla ka tha a thozet ih Pathian kutcak tla a langzet in ka hmu. Nanmah DBCF in nan ong-aw lawng si lo in thlacamnak thawn nan ap cia ruangah si ding.

Q...: Pathian Biakkhawm dingih phuahhlam hawl le khawm taima lo pawl hi ziangtin na ruat?
Ans...: An thlarau a cau a siih Somdawl a tul. Zaangfah an uk tuk.

Meifar ..... Kan lungawi nasa.
Ans,,, Kei tla ka lungawi...

No comments: